Πολλές συζητήσεις έχουν γίνει για το αν οι σκύλοι έχουν συναισθήματα κι αν αυτά είναι που ξεχωρίζουν τον άνθρωπο από τα αλλά ζώα. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη του Gregory Berns ( Professor of neuroeconomics at Emory University, Atlanta, Georgia ) οι σκύλοι χρησιμοποιούν το ίδιο τμήμα του εγκεφάλου, με τον άνθρωπο, για τα ευχάριστα συναισθήματα. Πιο συγκεκριμένα ο G. Berns εκπαίδευσε το σκύλο του να μπει και μείνει ακίνητος σε μαγνητικό τομογράφο, ενώ έχει τις αισθήσεις του, και διαπίστωσε ότι το τμήμα του εγκεφάλου που ενεργοποιείται στο σκύλο όταν βλέπει κάποιο οικείο πρόσωπο είναι το ίδιο με το τμήμα του εγκεφάλου του ανθρώπου που ενεργοποιείται όταν αναμένει κάποιο ευχάριστο ερέθισμα.
Σίγουρα για εμάς τους φιλόζωους δε χρειάζεται καμία μελέτη για να μας αποδείξει ότι το κατοικίδιο μας έχει συναισθήματα. Αρκεί να γυρίσουμε σπίτι και να δούμε τον τετράποδο φίλο μας, για να καταλάβουμε πόσο χαρούμενος είναι που μας βλέπει. Είμαστε σίγουροι ότι ο σκύλος μας μας αγαπάει χωρίς συμβιβασμούς κι αυτό δεν είναι ψέμα, αν αναλογιστούμε τις περιπτώσεις που ένας σκύλος έχει ρισκάρει τη ζωή του για τον ιδιοκτήτη του. Επίσης, δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε την αφοσίωση τους σε εμάς, όπως φαίνεται με τον καλύτερο τρόπο στην ταινία Χάτσικο που είναι βασισμένη σε αληθινή ιστορία.
Κάποιος μπορεί να πει ότι εφόσον δίνεις φαγητό στον σκύλο σου είναι λογικό να είναι πάντα δίπλα σου. Και είναι αλήθεια ότι μέσα σε χιλιάδες χρόνια συμβίωσης έχουμε φτιάξει ένα συμβόλαιο με τους τετράποδους φίλους μας. Εμείς καλύπτουμε τα βασικά ένστικτα επιβίωσης τους, όπως φωλιά και φαγητό, και αυτά μας βοηθάνε σε διάφορες εργασίες και σχετικά πιο πρόσφατα, στη ιστορία της σχέσης, μας παρέχουν συντροφιά. Προσωπικά πιστεύω ότι και να σταματήσουμε να παρέχουμε φαγητό στο σκύλος μας αυτός θα παραμείνει στο πλευρό μας. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα αστέγων που ζουν με συντροφιά κάποιο σκύλο, ο οποίος συνήθως βρίσκει φαγητό μόνος του.
Οι σκύλοι εκδηλώνουν όμως και αρνητικά συναισθήματα, όπως είναι ο φόβος, το άγχος και το στρες. Αυτά τα συναισθήματα, όπως και στον άνθρωπο, μπορεί να έχουν ριζώσει εξαιτίας κάποιον άσχημων εμπειριών που είχαν μεγαλώνοντας. Έτσι, για παράδειγμα, αν ένας σκύλος έχει κακοποιηθεί από κάποιον άνδρα, θα αρχίσει να τον φοβάται και είναι πιθανό στο μέλλον να γενικεύσει τον φόβο του απέναντι σε όλους τους άνδρες, και ίσως προς όλους τους ανθρώπους. Το ίδιο μπορεί να συμβεί αν δεχτεί κάποια στιγμή στη ζωή του επίθεση από άλλο σκύλο. Φοβίες μπορούν να αναπτυχθούν σε διάφορες καταστάσεις που έχουν συνδυαστεί με άσχημες εμπειρίες, όπως οι δυνατοί ήχοι, η μεταφορά με το αυτοκίνητο, η έξοδος από το σπίτι, το μπάνιο και πολλά αλλά.
Το άγχος και το στρες είναι αρκετά σύνηθες στους σκύλους, ειδικότερα το άγχος αποχωρισμού, που είναι μια ψυχολογική κατάσταση που εμφανίζεται και σε παιδιά. Σκύλοι που δεν έχουν μάθει να μένουν μόνοι τους και είναι προσκολλημένοι στους ιδιοκτήτες τους είναι πιθανό να έχουν ή να εμφανίσουν, κάποια στιγμή της ζωής τους, άγχος αποχωρισμού. Τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν ο σκύλος αποχωρίζεται τον «γονέα» ιδιοκτήτη του, όταν μένει μόνος στο σπίτι, όταν τον δένουμε έξω από κάποιο μαγαζί για να ψωνίσουμε κ.λπ. Αυτά μπορεί να είναι το ασταμάτητο γάβγισμα ή κλάμα, η πρόκληση ζημιών, το λέρωμα παντού, οι προσπάθειες να φύγει από το σπίτι γρατζουνώντας τη πόρτα ή τα παράθυρα κ.λπ.
Άλλες στρεσογονες καταστάσεις για το σκύλο μας μπορεί είναι π.χ. η επίσκεψη στον κτηνίατρο, ο καλλωπισμός, η μετακόμιση, η υπερβολική ένταση και διάρκεια στο παιχνίδι, η έντονη εκπαίδευση, ιδιαίτερα με μεθόδους διόρθωσης (πνιχτές) κ.λπ. Οι σκύλοι εκδηλώνουν το στρες τους με υπερβολικό γλείψιμο, γάβγισμα, εμετό, ανορεξία, ιδρωμένες πατούσες κ.α.
Ένας σκύλος μπορεί ακόμα να νιώσει απογοήτευση και εκνευρισμό. Για παράδειγμα, αν ο σκύλος έχει μάθει να παίρνει χάδι και φαγητό, όποτε αυτός το ζητάει, και για κάποιο λόγο ο ιδιοκτήτης του σταματήσει να του τα δίνει, είναι πολύ πιθανό να απογοητευτεί και να εκνευριστεί. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να τα ζητήσει πιο έντονα γαβγίζοντας, γρατζουνώντας ή ακόμα και ξεσπώντας την υπερέντασή του κάπου αλλού.
Η θλίψη είναι ένα ακόμα συναίσθημα που μπορεί να νιώσει ο σκύλος μας. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις, στις οποίες έχει παρατηρηθεί ότι οι σκύλοι πενθούν. Όταν ένας σκύλος αισθάνεται θλίψη χάνει την όρεξη του για φαγητό, παιχνίδι και γενικά για δραστηριότητες που παλαιότερα απολάμβανε.
Τα κατοικίδια μας λοιπόν, έχουν μια μεγάλη ποικιλία συναισθημάτων, για τα οποία δυστυχώς δεν μπορούν να μας μιλήσουν. Έχουν όμως τη δική τους γλώσσα επικοινωνίας. Αυτή είναι η γλώσσα του σώματος και γι’ αυτό στην εκπαίδευση τους αρχικά χρησιμοποιούμε οπτικά σινιάλα για να τους μάθουμε τις εντολές. Η γλώσσα αυτή δεν είναι τόσο απλή. Το ότι κουνάει ένας σκύλος την ουρά του δεν σημαίνει πάντα ότι είναι χαρούμενος. Μπορεί να είναι αγχωμένος, ή ακόμα μπορεί να είναι έτοιμος να επιτεθεί. Σημαντικό ρόλο παίζει το πως κουνάει την ουρά του και πως είναι το υπόλοιπο σώμα του. Για να διαβάσουμε σωστά ένα σκύλο πρέπει να προσέξουμε πολλά πράγματα. Τα αυτιά του, τα χείλη του, το πόσο σφιγμένοι είναι οι μύες του, τα μάτια του, μπορούν να μας δώσουν σημαντικές πληροφορίες για το πώς αισθάνεται ο σκύλος μας.
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι, όπως ο άνθρωπος, έτσι και ο σκύλος έχει τις καλές του και τις κακές του μέρες και μπορεί να αντιδράει διαφορετικά, όταν αλλάζει ο περιβάλλων χώρος. Ένας σκύλος μπορεί να χαλάει τον κόσμο στο σπίτι και να είναι απόλυτα ήρεμος έξω, ή το αντίθετο. Μπορεί τη μια μέρα να εκτελεί με όρεξη όλες τις εντολές που έχει μάθει και την άλλη μέρα να το κάνει σαν αγγαρεία.
Ακούω πολύ συχνά από πελάτες μου ότι ο προηγούμενος σκύλος τους ήταν ένας άγγελος και ότι δεν καταλαβαίνουν, γιατί ο νέος τους σύντροφος, τους έχει κάνει τη ζωή δύσκολη. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε σκύλος είναι διαφορετικός και έχει ξεχωριστές ανάγκες και χαρακτήρα, ακόμα και αν είναι της ίδιας ράτσας ή από την ίδια οικογένεια, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τους ανθρώπους, καθένας μας είναι διαφορετικός και ξεχωριστός.
Τέλος, αν ο σκύλος σας δείχνει σημάδια φόβου, θλίψης, στρες, επιθετικότητας ή έχει αρχίσει να αναπτύσσει ανεπιθύμητες συμπεριφορές, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να επικοινωνήσετε με έναν επαγγελματία εκπαιδευτή σκύλων. Μόνο έτσι θα μπορέσετε να βοηθήσετε τον τετράποδο φίλο σας, αλλά και την οικογένεια σας. Και να θυμάστε πάντα ότι η βία και η τιμωρία δε διορθώνει τα προβλήματα, ενώ μπορεί να δημιουργήσει άλλα χειρότερα. Το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι θα χαλάσει τη σχέση σας με το σκύλο σας. Η θετική εκπαίδευση μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε το σκύλο σας και τις συμπεριφορές του, να χτίσετε μια δυνατή και γεμάτη εμπιστοσύνη σχέση και να έχετε μια αρμονική συμβίωση.
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε μαζί μας